Mon ultime adieu

M

Adieu, Patrie adorée, terre du soleil chérie,
Perle de la mer d’Orient, notre éden perdu !
Je te donne, joyeux, ma vie triste et flétrie,
Et, fût-elle plus brillante, plus fraîche, plus fleurie,
Encore je te la donnerai, ja la donnerai pour ton bien !

Sur les champs de bataille, en leur fougueux délire,
D’autres t’offrent leur vie, sans doutes et sans regrets ;
Le lieu importe peu, cyprès, lauriers ou lis,
Que ce soit échafaud ou combat ou martyre,
Qu’importe quand la patrie et le foyer t’appellent !

Je vais mourir à l’heure où le ciel se colore,
Et annonce le jour hors des tristes ténèbres ;
S’il te manque du rouge pour te teinter, aurore,
Prends mon sang ; répands-le, sans attendre,
Dore-le d’un reflet de ta jeune lumière !

Mes rêves d’enfant, alors, à peine adolescent,
Mes rêves de jeune homme déja plein de vigueur,
Furent de voir un jour, joyau des mers d’orient,
Tes yeux noirs vides de pleurs, ton front lisse et fier,
Sans froncement, sans rides, sans marques de rougeur.

Rêve de ma vie, mon désir vif et brûlant,
Salut ! te crie cette âme qui bientôt va partir.
Salut ! Ah, qu’il est beau de tomber en te donnant l’élan,
Mourir en te donnant la vie, et sous ton ciel mourir ,
Et dans ta terre sacrée l’éternité dormir !

Si sur ma tombe, un jour, tu vois pousser
Dans l’herbe épaisse, une humble et simple fleur,
Pose-la sur tes lèvres et baise ainsi mon âme
Pour que je sente au front, sous la pierre glacée,
Un peu de ta tendresse, la chaleur de ton souffle.

Laisse la lune me couvrir d’une lueur calme et douce,
Laisse l’aube montrer sa fugace splendeur,
Laisse le vent gémir de son murmure grave,
Et si sur ma croix se pose quelque oiseau,
Laisse l’oiseau chanter son cantique de paix !

Laisse le soleil brûlant évaporer la pluie
Que pure, vers le ciel, elle porte mon cri !
Laisse mon ami pleurer ma fin prématurée
Et quand â la vesprée quelqu’un priera pour moi,
Prie aussi, oh Patrie ! pour mon repos en Dieu !

Prie pour tous ceux qui mourront dans le malheur,
Pour tous les torturés de tourments sans égal,
Pour nos mères affligées qui pleurent d’amertume
Pour l’orphelin, la veuve et celui qu’on torture
Et prie enfin pour toi, pour ton salut final !

Et quand la nuit obscure couvre le cimetière,
Et quand seuls, les morts veillent encore ici,
Ne trouble pas leur repos, ne trouble pas le mystère,
Si parfois tu entends un accord de cithare ou de harpe,
C’est moi, Patrie chérie, moi qui chante pour toi !

Et quand, un jour, ma tombe de tous abandonnée,
N’aura ni croix ni pierre pour marquer mon séjour
Laisse l’homme en disperser le sable avec sa houe
Et que mes cendres avant de fondre dans la terre
Deviennent poussière pour t’en faire un tapis.

Mais qu’importe l’oubli dont je n’ai nulle crainte.
Ton air, ton ciel, tes vallées, je parcourrai,
Note claire et vibrante serai â ton oreille
Parfum, lumière, couleurs, rumeur, chant ou plainte,
Répétant à loisir l’essence de ma foi.

Patrie idolâtrée, douleur de mes douleurs,
Philippines chéries, écoute ce tout dernier adieu.
Je laisse tout ici, mes parents, mes amours,
Je vais où il n’y a ni esclaves, ni bourreaux, ni tyrans,
Où la foi ne tue pas, où seul Dieu règne vraiment.

Adieu, parents, frères, parts de mon âme !
Compagnons d’enfance dans ce foyer perdu
Rendez grâces que s’achève cette dure journée.
Adieu, douce étrangère, ma mie, ma joie !
Adieu, êtres chéris : la mort c’est le repos.

french translation : 2003-12-05 Dominique Bérard

Mi Ultimo Adiós

(Original Version by José Rizal)

Adiós, Patria adorada, región del sol querida,

Perla del Mar de Oriente, nuestro perdido edén,

A darte voy, alegre, la triste, mustia vida ;

Y fuera más brillante, más fresca, más florida,

También por ti la diera, la diera por tí bien.

En campos de batalla, luchando con delirio,

Otros te dan sus vidas, sin dudas, sin pesar.

El sitio nada importa : ciprés, laurel o lirio,

Cadalso o campo abierto, combate o cruel martirio.

La mismo es si lo piden la Patria y el hogar.

Yo muero, cuando veo que el cielo se colora

Y al fin anuncia el d ía, tras lóbrego capuz ;

Si grana necesitas, para teñir tu aurora,

i Vierte la sangre mía, derrámala en buen hora,

Y dórela un reflejo de su naciente luz !

Mis sueños, cuando apenas muchacho adolescente,

Mis sueños cuando jóven, ya lleno de vigor,

Fueron el verte un día, joya del Mar de Oriente,

Secos los negros ojos, alta la tersa frente,

Sin ceño, sin arrugas, sin manchas de rubor.

Ensueño de mi vida, mi ardiente vivo anhelo.

i Salud ! te grita el alma que pronto va a partir ;

i Salud ! iah, que es hermoso caer por darte vuelo,

Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,

Y en tu encantada tierra la eternidad dormir !

Si sobre mi sepulcro vieres brotar, un día,

Entre la espesa yerba, sencilla humilde flor,

Acércala a tus labios y besa el alma mía,

Y sienta yo en mi frente, bajo la tumba fría,

De tu ternura el soplo, de tu hálito el calor.

Deja a la luna verme, con luz tranquila y uave ;

Deja que el alba envíe su resplandor fugaz ;

Deja gemir al viento, con su murmullo grave ;

Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave,

Deja que el ave entone su cántico de paz.

Deja que el sol, ardiendo, las lluvias evapore

Y al cielo tornen puras, con mi clamor en pos ;

Deja que un ser ami go mi fin temprano Ilore ;

Yen las serenas tardes, cuando por mí alguien ore,

Ora también, oh patria, por mi descanso a Dios.

Ora por todos cuantos murieron sin ventura ;

Por cuantos padecieron tormentos sin igual ;

Por nuestras pobres madres, que gimen su amargura ;

Por huérfanos y viudas, por presos en tortura,

Y ora por tí, que veas tu redención final.

Y cuando, en noche oscura, se envuelva el cementerio,

Y solos sólo muertos queden velando allí,

No turbes su reproso, no turbes el misterio :

Tal vez acordes oigas de cítara o salterio ;

Soy yo, querida Patria, yo que te canto a tí.

Y cuando ya mi tumba, de todos olvidada,

No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,

Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,

Y mis cenizas, antes que vuelvan a la nada,

En polvo de tu alfombra que vayan a formar.

Entonces nada importa me pongas en olvido ;

Tu atmósfera, tu espacio, tus valles cruzaré ;

Vibrante y limpia nota seré para tu oído :

Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido,

Constante repitiendo la esencia de mi fe.

Mi Pátria idolatrada, dolor de mis dolores,

Querida Filipinas, oye el postrer adiós.

Ahi, te dejo todo : mis padres, mis amores.

Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores ;

Donde la fe no mata, donde el que reina es Dios.

Adiós, padres y hermanos, trozos del alma mía,

Amigos de la infancia, en el perdido hogar ;

Dad gracias, que descanso del fatigoso día ;

Adíos, dulce extranjera, mi amiga, mi alegría ;

Adíos, queridos seres. Morir es descansar.

José Rizal

****

Ang Huling Paalam

PAHIMAKAS ni Dr. José Rizal

Sa salin ni Andres Bonifacio

Pinipintuho kong Bayan ay paalam,

Lupang iniirog ng sikat ng araw,

mutyang mahalaga sa dagat Silangan,

kaluwalhatiang sa ami’y pumanaw.

Masayang sa iyo’y aking idudulot

ang lanta kong buhay na lubhang malungkot ;

maging maringal man at labis alindog

sa kagalingan mo ay aking ding handog.

Sa pakikidigma at pamimiyapis

ang alay ng iba’y ang buhay na kipkip,

walang agam-agam, maluag sa dibdib,

matamis sa puso at di ikahapis.

Saan man mautas ay dikailangan,

cipres o laurel, lirio ma’y patungan

pakikipaghamok, at ang bibitayan,

yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.

Ako’y mamamatay, ngayong namamalas

na sa silinganan ay namamanaag

yaong maligayang araw na sisikat

sa likod ng luksang nagtabing na ulap.

Ang kulay na pula kung kinakailangan

na maitina sa iyong liway-way,

dugo ko’y isabong at siyang ikinang

ng kislap ng iyong maningning na ilaw

Ang aking adhika sapul magkaisip

ng kasalukuyang bata pang maliit,

ay ang tanghaling ka at minsan masilip

sa dagat Silangan hiyas na marikit.

Natuyo ang luhang sa mata’y nunukal,

taas na ang noo’t walang kapootan,

walang bakas kunot ng kapighatian

gabahid man dungis niyong kahihiyan.

Sa kabuhayang ko ang laging gunita

maningas na aking ninanasa-nasa

ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa

hingang papanaw ngayong biglang-bigla.

pag hingang papanaw ngayong biglang-bigla.

Ikaw’y guminhawa laking kagandahang

akoy malugmok, at ikaw ay matanghal,

hiniga’y malagot, mabuhay ka lamang

bangkay ko’y masilong sa iyong Kalangitan.

Kung sa libingan ko’y tumubong mamalas

sa malagong damo mahinhing bulaklak,

sa mga labi mo’y mangyayaring itapat,

sa kaluluwa ko hatik ay igawad.

At sa aking noo nawa’y iparamdam,

sa lamig ng lupa ng aking libingan,

ang init ng iyong paghingang dalisay

at simoy ng iyong paggiliw na tunay.

Bayaang ang buwan sa aki’y ititig

ang iwanag niyang lamlam at tahimik,

liwayway bayaang sa aki’y ihatid

magalaw na sinag at hanging hagibis.

Kung sakasakaling bumabang humantong

sa krus ko’y dumapo kahit isang ibon

doon ay bayaan humuning hinahon

at dalitin niya payapang panahon.

Bayaan ang ningas ng sikat ng araw

ula’y pasingawin noong kainitan,

magbalik sa langit ng boong dalisay

kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.

Bayaang sino man sa katotang giliw

tangisang maagang sa buhay pagkitil ;

kung tungkol sa akin ay may manalangin

idalangin, Bayan, yaring pagka himbing.

Idalanging lahat yaong nangamatay,

mangagatiis hirap na walang kapantay ;

mga ina naming walang kapalaran

na inihihibik ay kapighatian.

Ang mga bao’t pinapangulila,

ang mga bilanggong nagsisipagdusa ;

dalanginin namang kanilang makita

ang kalayaan mong, ikagiginhawa.

At kung an madilim na gabing mapanglaw

ay lumaganap na doon sa libinga’t

tanging mga patay ang nangaglalamay,

huwag bagabagin ang katahimikan.

Ang kanyang hiwagay huwag gambalain ;

kaipala’y maringig doon ang taginting,

tunog ng gitara’t salterio’y mag saliw,

ako, Bayan yao’t kita’y aawitin.

Kung ang libingan ko’y limat na ng lahat

at wala ng kurus at batang mabakas,

bayaang linangin ng taong masipag,

lupa’y asarolin at kauyang ikalat.

At mga buto ko ay bago matunaw

maowi sa wala at kusang maparam,

alabok ng iyong latag ay bayaang

siya ang babalang doo’y makipisan.

Kung magka gayon na’y aalintanahin

na ako sa limot iyong ihabilin

pagka’t himpapawid at ang panganorin

mga lansangan mo’y aking lilibutin.

Matining na tunog ako sa dingig mo,

ilaw, mga kulay, masamyong pabango,

ang ugong at awit, pag hibik sa iyo,

pag asang dalisay ng pananalig ko.

Bayang iniirog, sakit niyaring hirap,

Katagalugang ko pinakaliliyag,

dinggin mo ang aking pagpapahimakas ;

diya’y iiwan ko sa iyo ang lahat.

Ako’y patutungo sa walang busabos,

walang umiinis at berdugong hayop ;

pananalig doo’y di nakasasalot,

si Bathala lamang dooy haring lubos.

Paalam, magulang at mga kapatid

kapilas ng aking kaluluwa’t dibdib

mga kaibigan bata pang maliit

sa aking tahanan di na masisilip.

Pag pasasalamat at napahinga rin,

paalam estranherang kasuyo ko’t aliw,

paalam sa inyo, mga ginigiliw ;

mamatay ay siyang pagkakagupiling !

Jose Rizal (1861-1896)

Add Comment

By poesiedumonde